Tijdens de wekelijkse boodschappen in de supermarkt valt het steeds vaker op: voedselproducenten passen hun verpakkingen voortdurend aan. Het credo is minder verpakkingsmateriaal en waar het kan alternatieven voor plastic. JASA Packaging Solutions uit Alkmaar loopt met de ontwikkeling van machines voor duurzame verpakkingsmaterialen voorop in de markt, vertelt R&D directeur Hendrik van den Berg.

,,Ik durf te stellen dat JASA Europees marktleider is als het gaat om papieren verpakkingen voor aardappelen, knoflook, wortels en uien’’, zegt de man die binnen het bedrijf verantwoordelijk is voor alle innovaties. ,,En dat zijn slechts een paar voorbeelden. We produceren en leveren verpakkingsmachines voor allerlei soorten groenten, fruit, vlees, vis, vegetarische burgers, tapas en snacks. We onderscheiden twee markten: de convenience, dus alles wat je rechtstreeks uit de verpakking in de pan kunt gooien of op je bord leggen, zoals groentemixen en maaltijdsalades en de non-convenience, waaronder aardappelen, wortels en uien die je als consument nog moet schillen voor gebruik.’’

Vormen, vullen, sluiten
Een van de meest voorkomende machines die JASA bouwt, is een verticale ‘vorm-vul-sluit-machine’, legt Van den Berg uit. ,,Hiermee wordt eerst een folie of papier door middel van een vormschouder tot een buis gevormd, vervolgens gevuld met een afgewogen hoeveelheid product en daarna geseald. We bouwen ook zogeheten sleevers: dit zijn horizontale machines, die een kartonnen wikkel aanbrengen om een tray of doos. Daarop staat over het algemeen alle productinformatie, houdbaarheid en de bereidingswijze. Onze verpakkingsmachines en sleevers worden wereldwijd verkocht: van België tot Canada en van Duitsland tot aan Nieuw Zeeland.’’

Bouwen met legoblokken
De huidige generatie verticale verpakkingsmachine gaat ondertussen al een aardige tijd mee en wordt in acht verschillende modellen gebouwd, vertelt Van den Berg. ,,Ontwikkeling op het gebied van automatisering, de vraag om meer verpakkingsvarianten en nieuwe verpakkingsmaterialen, zoals de vele nieuwe papiervarianten hebben ons aangezet tot het ontwikkelen van een nieuw verticaal verpakkingsplatform. Die in het JASA jargon als Next Generation wordt bestempeld. We hebben een enorme efficiencyslag gemaakt door de acht verschillende verticale machines terug te brengen tot één verticaal verpakkingsplatform, opgebouwd uit 52 verschillende modules die als soort van legoblokken in elkaar ‘geklikt’ kunnen worden. De verticale verpakkingsmachines zijn op deze manier efficiënt aan te passen aan ieder verpakkingsmateriaal, iedere vorm en voor elk product.’’

Revolutionaire introductie
In de productiehal staan twee prototypes opgesteld, laat Van den Berg zien. ,,Vanaf eind september gaan we testen. De nieuwe machines zijn eveneens uitgerust met sensoren en software om de conditie van de machine te monitoren en zo tijdig een mogelijk probleem aan te kondigen. Tijdens de productie wordt er data verzameld en naar de cloud verstuurd. Het op deze wijze monitoren van een machine en voorkomen van productiestilstanden door tijdig onderhoud heet ‘predictive maintenance’. Een ander belangrijk thema is het ontwikkelen van een applicatie die het mogelijk maakt dat de machines na een korte inwerktijd door de operators eenvoudig kunnen worden bediend: de machine vertelt de operator in feite wat te doen, in plaats van andersom. Daar zullen we als het goed is voor opschudding zorgen, want dit is revolutionair binnen onze tak van sport.’’

Deelname TechValley
Het nieuwe platform is ontwikkeld binnen de samenwerking van TechValley. En dat was waardevol benadrukt Van den Berg. ,,Wat ik zelf heel leuk vond van deelname aan TechValley, was de kans om bij de andere bedrijven te kijken waar zij mee bezig zijn en te horen tegen welke problemen zij aanlopen. De problematiek is vaak heel herkenbaar. Uiteindelijk moet je weliswaar iedere uitdaging zelf oplossen, maar het onderling contact met gelijkgestemden maakt dat wel makkelijker. De sessies in de clustergroepen waren leerzaam en ik heb daar veel van opgestoken. Ik kwam elke keer met goede ideeën terug. We hebben ons daarom alweer ingeschreven voor de volgende fase van TechValley. Als dat mag, doen we gewoon weer mee. Er zijn nog zoveel blokken voor het nieuwe platform te ontwikkelen, dat zouden we graag met TechValley doen. En dan ook weer met de hulp van een aantal studenten van Hogeschool Inholland. Die hebben ons tijdens dit project ondersteund bij het onderzoek naar onder andere bin picking, robot- en vision-technieken voor kwaliteitscontrole. In totaal hebben zeven studenten een bijdrage geleverd. Door die interactie hopen we de jonge generatie naar ons bedrijf te lokken.’’

De flow te pakken
Meegevallen is de ontwikkeling van het nieuwe platform niet, geeft Van den Berg toe. ,,Meevallen en het bouwen van machines zijn een contradictie. Zo’n ontwikkeling gaat nooit zoals je van te voren hebt bedacht. Je schat tijd en kosten altijd positiever in dan het in de praktijk blijkt. Ik ben absoluut geen pessimist, maar leg wel vaker het vergrootglas op de dingen die minder goed gaan en beter moeten. Wat dat betreft ben ik een echte Noord-Hollander: nuchter en niet naast de schoenen lopen.’’ Van den Berg geeft leiding aan een team van acht mensen. ,,Onze ultieme doelstelling is om permanent 2 à 3 jaar voor te lopen op onze concurrenten. We hebben met dit ontwikkelteam lekker de flow te pakken. Daar ben ik best trots op. Op het hele bedrijf trouwens. De afgelopen vijf jaar heeft JASA een mooie transitie doorgemaakt. In die periode zijn we als onderneming een stuk volwassener geworden. Er zijn stevige ambities uitgesproken die we met zijn allen nu moeten waarmaken. Daarvoor hebben we nu de juiste club mensen bij elkaar en samen met onder andere TechValley zijn we op de goede weg.’’

Personeelsbestand bijna verdubbelen
De hoop is dat deze nieuwe ontwikkeling JASA geen windeieren gaat leggen. ,,Onze orderportefeuille is al flink gevuld, maar we willen onze omzet in de komende vijf jaar verdubbeld hebben. Groei zal komen uit nieuwe producten en de vraag naar minder plastic in verpakkingen. Om dat te kunnen behappen, willen we in Alkmaar van de huidige 90 mensen groeien naar 120 à 140 medewerkers. Of we dat redden op onze huidige locatie op bedrijventerrein Beverkoog is de vraag. We gaan de komende maanden kijken of we die groei hier kunnen faciliteren of ons bedrijf op een andere plek voortzetten. Hoe dan ook blijven we in Alkmaar, want dat is ons thuis.’’

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en Provincie Noord-Holland.